ORTA DOĞU GERGİNLİĞİ VE PETROL FİYATLARI

Orta Doğu’daki çatışmaların daha geniş çaplı bir bölgesel savaşa dönüşmesi halinde büyük üretim kesintilerine yol açabileceği endişesiyle petrol piyasalarında yükseliş devam edebilir.

Ham petrol fiyatları, Orta Doğu’daki çatışmaların önemli ölçüde tırmanmasının ardından geçen hafta yaklaşık yüzde 9 artarak Mart 2023’ten bu yana en büyük haftalık kazancı kaydetti.

Bazı analistler, OPEC+ yedek kapasitesinin ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) üretiminin ani arz şoklarını dengeleyebileceğini düşünüyor. Ancak, Orta Doğu’da daha geniş çaplı bir bölgesel çatışma petrol piyasalarında uzun vadeli aksaklıklara yol açabilir.

Geçtiğimiz günlerde Asya seansının erken işlemlerinde petrol fiyatları hafif bir gerileme yaşadı: dünya genelinde çeşitli finansal ürünlerin alım satımının yapıldığı ICE’de (Intercontinental Exchange) Brent vadeli işlemleri yüzde 0,35 düşüşle varil başına 77,78 dolara gerilerken, Nymex’te WTI vadeli işlemleri yüzde 0,23 düşüşle Türkiye saati ile (TSİ) 07:24’te varil başına 74,21 dolara geriledi.

Orta Doğu’da yükselen tansiyon

Geçtiğimiz hafta salı günü Axios’un haberine göre İsrailli yetkililer, İran’ın balistik füze saldırısına karşılık olarak İsrail’in İran’daki petrol üretim tesislerini ve diğer stratejik bölgeleri hedef alacağını belirtmişti.

ABD Başkanı Joe Biden ise cumartesi günü gazetecilere yaptığı açıklamada, İsrailli yetkililerin nasıl karşılık vereceklerine henüz karar vermediklerini belirtti. Buna rağmen İsrail, “doğru zaman geldiğinde” misilleme yapma niyetini yineledi.

Bundan birkaç gün önce İran devlet haber ajansı SANA, Petrol Bakanı Mohsen Paknejad’ın İran petrol ihracatının yüzde 90’ının sevk edildiği Kharg Adası petrol ihracat terminalini ziyaret ettiğini bildirdi.

Paknejad ulusal televizyonda yaptığı açıklamada, “Düşmanlarımızın bir krizi ateşlemesinden korkmuyoruz ve bölgeyi ziyaret etmek normal bir iş gezisi,” dedi.

İran Devrim Muhafızları Deniz Kuvvetleri Komutanı ile de bir araya gelen Paknejad, Deniz Kuvvetleri’nin petrol ve gaz tesislerinin güvenliğini sağlamadaki kritik rolünü vurguladı.

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’ne (OPEC) göre, ağustos ayında günlük 3,3 milyon varili aşan üretimiyle İran, son beş yılın en yüksek seviyesine ulaşarak dünyanın en büyük 10 petrol üreticisinden biri oldu.

İran’ın petrol ihracatı da son yılların en yüksek seviyesi olan günlük 1,7 milyon varile tırmanarak küresel arzın en az yüzde 2’sini oluşturdu.

Petrol fiyatlarının seyri

Geçtiğimiz yıl boyunca varil başına 66 ila 96 dolar arasında dalgalanan ham petrol fiyatları, ekonomik kaygıların jeopolitik riskleri gölgede bırakması ile eylül ayında son 16 ayın en düşük seviyesine geriledi.

Çin’den gelen zayıf talep ve cansız küresel ekonomik veriler bu yıl petrol piyasalarının görünümünü olumsuz etkiledi. Bununla birlikte, Orta Doğu’daki son gerginlik, çatışmanın potansiyel olarak daha geniş bir bölgesel savaşa dönüşebileceği için arz kesintileri korkularını yeniledi.

Oanda’da Kıdemli Piyasa Analisti olan Kelvin Wong şunları söyledi: “Orta Doğu’daki düşmanlıkların hafiflediğini destekleyen görünür hiçbir diplomatik işaret veya faaliyet yok.”

Wang ayrıca, geçtiğimiz cuma günü açıklanan güçlü ABD tarım dışı istihdam verisinin yumuşak iniş yapan ekonomi fikrini güçlendirdiğini ve petrol piyasalarına yükseliş havası kattığını vurguladı.

“Jeopolitik risk primleri ve eylül ayı için olumlu bir NFP baskısının ardından ‘ABD yumuşak iniş titreşimleri,’ WTI ham petrolünün kısa vadeli yükseliş eğilimini desteklemesi muhtemel makro faktörleri destekliyor.”

Teknik açıdan bakıldığında, petrol fiyatları geçen haftaki yükselişin ardından iki ay içinde ilk kez 50 günlük hareketli ortalamanın üzerine çıktı. ICE Futures Europe verilerine göre, Brent ham petrolündeki net uzun pozisyonlar 1 Ekim’de sona eren haftada 20.000 kontrattan fazla arttı.

Daha geniş piyasalar üzerindeki etki

Artan jeopolitik gerilimlerin petrol fiyatlarını yükseltmesi ve enerji ve savunma hisselerini desteklemesiyle geçtiğimiz hafta küresel piyasalarda riskten kaçış eğilimi hâkim oldu.

İran ve İsrail arasındaki askeri çatışmalar daha da tırmanırsa, bu eğilim önümüzdeki haftaya da yayılabilir.

Altın ve ABD doları gibi güvenli liman varlıkları daha da güçlenirken, teknoloji hisseleri gibi daha riskli varlıklar baskı altına girebilir.

Yüksek enerji fiyatlarının Avrupa ekonomisi üzerindeki etkisine ilişkin endişeler arttıkça euro, dolar karşısında zayıflamaya devam edebilir.

Kaynak: EKONOMİ GAZETESİ / SHA