2023’den 2024’e, bölüm 3

Global piyasalar, Endüstriyel Metallerin ardından bugünde Tarımsal Emtialar ve beklentilerimize bakalım. Son yıllardaki yüksek gıda fiyatları, dünya çapındaki çiftçileri daha fazla tahıl ve yağlı tohum ekmeye yöneltmişti, ancak tüketiciler, en azından Nisan-Mayıs ayına kadar olumsuz El Nino havası, ihracat kısıtlamaları, Brezilya’nın neredeyse kesin olarak daha az mısır üretecek olması ve artan biyoyakıt zorunlulukları nedeniyle 2024'te daha sıkı tedarik sorunlarıyla karşı karşıya kalacak gibi gözüküyor.

Küresel buğday, mısır ve soya fasulyesi fiyatlarının-birkaç yıl süren güçlü yükselişin ardından – Karadeniz'deki darboğazların hafiflemesi ve küresel durgunluk korkusu nedeniyle 2023'te kayıplara doğru ilerlemesi, ancak fiyatların yeni yılda arz şokları ve gıda enflasyonu karşısında kırılgan kalmaya devam edeceği görülmekte.

Bu yıl Asya'nın büyük bir kısmına kuraklık getiren El Nino hava olayının 2024'ün ilk yarısında da devam etmesi ve dünyanın önde gelen tarım bölgelerinden bazılarındaki pirinç, buğday, palm yağı ve diğer tarım ürünlerinin tedarikini riske atması bekleniyor. Yetkililer, kuru ekim koşulları ve azalan rezervuarların rekolteyi düşürme ihtimali nedeniyle Asya pirinç üretiminin 2024'ün ilk yarısında düşmesini bekliyor.

Dünya pirinç arzı, El Nino hava olayının üretimi kesintiye uğratmasının ardından, dünyanın en büyük ihracatçısı olan Hindistan'ın sevkiyatları kısıtlamasına yol açmasının ardından bu yıl ( 2023) zaten sıkılaştı. Diğer tahıl piyasaları değer kaybederken, pirinç fiyatları 2023'te son 15 yılın en yüksek seviyesine ulaştı ve bazı Asya ihracat merkezlerindeki artışlar kısa süreliğine %40-45 ulaştı ama. Hindistan'ın bir sonraki buğday mahsulü de nem eksikliği nedeniyle tehdit altında; bu durum, devlet depolarındaki yurt içi stokların yedi yılın en düşük seviyesine düşmesi nedeniyle, dünyanın en büyük ikinci buğday tüketicisini altı yıl içinde ilk kez ithalat aramaya zorlayabilir.

Nisan ayına gelindiğinde, dünyanın 2 numaralı buğday ihracatçısı olan Avustralya'daki çiftçiler, aylarca süren yoğun sıcaklığın bu yılki mahsulün verimini düşürmesi ve üç rüya gibi rekor bir hasat serisini sona erdirmesinin ardından mahsullerini kuru topraklara ekmek zorunda kalırlar ki bu da Çin ve Endonezya da dahil olmak üzere alıcıları Kuzey Amerika, Avrupa ve Karadeniz bölgesindeki diğer ihracatçılardan daha yüksek miktarlarda buğday almaya yöneltmesi gibi muhtemel bir durum oluşturur. İşin özü, mevcut 2023/24 mahsul yılındaki (buğday) arz durumu geçen sezona kıyasla muhtemelen kötüleşecek ve önemli üretici ülkelerden yapılan ihracat büyük olasılıkla önemli ölçüde düşük olacak.

Tahıl tedarikinin iyi tarafı, Güney Amerika mısır, buğday ve soya fasulyesi üretiminin 2024'te iyileşmesi bekleniyor; ancak Brezilya'daki düzensiz hava koşulları bazı şüpheler bırakıyor. Arjantin'de tarımın ana bölgelerine bol yağış gelmesi, dünyanın en büyük tahıl ihracatçısı ülkelerinden birinde soya fasulyesi, mısır ve buğday üretimini artıracak gibi görünüyor. Geçtiğimiz haftalarda ajanslara Arjantin'deki Rosario tahıl borsasına (BCR) göre, Ekim ayı sonundan bu yana ülkenin Pampas bölgesinde yağan yağmurlar sayesinde erken ekilen mısırın %95'i ve soya fasulyesinin %75'i “mükemmel ile çok iyi” koşullar altında olduğu haberi yansımıştı.

Brezilya, 2024'te rekora yakın çiftlik üretimine hazırlanıyor, ancak ülkenin soya fasulyesi ve mısır üretim tahminleri son haftalarda kuru hava nedeniyle azaldı.

Küresel palm yağı üretiminin de kuru El Nino havası nedeniyle gelecek yıl düşmesi bekleniyor ve bu durum, 2023'te %10'dan fazla düşen yemeklik yağ fiyatlarını destekliyor. Üretimdeki düşüş, palm yağı bazlı biyodizel ve yemeklik pişirme ürünleri üretimine yönelik talebin artacağı beklentilerinin ortasında geliyor.

Manşette öne çıkanlar

Ekonomiye ilişkin kanun teklifinde yer alan bir kereye mahsus olmak üzere çalışan emeklilere 5 bin TL ikramiye verilmesine ilişkin teklifin 55. maddesi TBMM'de görüşülerek kabul edildi. Yaklaşık 5 milyon emekli 5 bin lira ödeme yapılması öngörülüyor.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Orta Vadeli Program'da (OVP) makrofinansal istikrarı sağlamanın yanında yapısal dönüşüme de büyük önem verdiklerini belirterek, “Bu çerçevede mali disiplinin tesisiyle oluşturacağımız alan, yeşil ve dijital dönüşümde hedeflerimize ulaşmamızı kolaylaştıracak.” ifadesini kullandı.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, “Türkiye, Özbekistan'ın en fazla ihracat yaptığı ülkeler arasında üçüncü, ithalatında ise beşinci sırada. Bu sıraları daha üst seviyelere özel sektörümüzün gayretiyle taşıyacağız.” dedi.

İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran, Türkiye'nin, tasarruflarını yeterli düzeye getirememiş, birikimlerini artıramamış bir ülke olduğunu belirttiği konuşmasında, “Dolayısıyla dış kaynağa ihtiyacımız var. Mevcut tasarruflarımız ülkemizin büyümesi ve refahın artması için yeterli değil. Mutlaka bu resmin içine dış kaynak almamız gerekiyor” dedi.

ABD yönetimi, Çin'den ithal edilen 352 ürün kalemi ve Kovid-19 ile ilgili 77 ürün kategorisine yönelik gümrük vergisi muafiyetlerinin 31 Mayıs 2024'e kadar uzatıldığını duyurdu.

ABD'de konut fiyatları yüksek mortgage faizlerine rağmen 9 ay üst üste yükselişini sürdürdü. S&P CoreLogic Case-Shiller ulusal konut fiyatları yıllık yüzde 4,8 artışla rekor kırdı. Aylık artış yüzde 0,6 oldu.

ABD, İsveç'in NATO üyeliğine ilişkin teklifin TBMM'de komisyondan geçmesini memnuniyetle karşıladığını ve Biden'ın Türkiye'ye F-16 satışına olan açık desteğinin sürdüğünü bildirdi.

Kaynak A1 Capital

www.ekonomigundemi.com.tr