The Guardian’ın Çin ekonomisi analizi: Post-endüstriyel bir ekonomiye geçiş zordur

Çin, ekonomist Albert Hirschman'ın onlarca yıl önce belirttiği şeyle karşı karşıya: patlayıcı büyüme dengesizdir ve başarı bu dengesizliği politik, ticari ve kültürel kurumlara yerleştirir ve değişimi zorlaştırır. Çin şimdi bu kavşakta duruyor.

Daha önce ihracata ve borç kaynaklı bir inşaat patlamasına dayanan Asya devinin ekonomik büyümesi ters rüzgarlarla karşı karşıya: bir gayrimenkul yatırım çılgınlığının yol açtığı felaket çöküş, bankaları vuran büyük kayıplar ve yerel yönetimlerin felç edici bir borç kriziyle karşı karşıya kalması. Haneler aşırı borçlu olduğundan, Çin sadece satmak için daha fazla daire inşa edemez. Anti-damping önlemleri ve Donald Trump'ın tarifeleri geldikçe ihracat odaklı bir patlamayı sürdürmek daha da zorlaşacak. Tüm bunlar Çinli firmaların düşen kârlarını bildirmesiyle olacak.

Bu an, Xi Jinping'in ayrı ama birbirine bağlı yerel ve küresel pazarlar vizyonu olan “Xiconomics” için olgunlaştı. Ticaret uzmanı Michael Pettis, Çin'in diğer sektörler zayıflarken tüketim odaklı büyümeye yönelmesi gerektiğini savunuyor. Bunu yapmak için Çin'in “burjuva” lükslerine düşkün daha büyük ve daha zengin bir orta sınıfa ihtiyacı var. Bu, iç talebi güçlendirmeyi, teknolojiye yatırım yapmayı, temel ithalatlara olan bağımlılığı azaltmayı ve kendi kendine yeterliliği güçlendirmeyi gerektiriyor.

Ancak Çin liderleri çok uzağa, çok hızlı gitmekten çekiniyor gibi görünüyor. Sorun ekonomi değil, siyaset. Düşük ücretli fabrika işçilerinden oluşan bir iş gücünden zengin bir beyaz yakalı orta sınıfa geçiş, montaj hatlarının Vietnam gibi yakın ülkelere ve Çin'e yollar, demiryolları ve limanlar aracılığıyla kuşak ve yol girişimi kapsamında bağlı diğer ülkelere dış kaynak kullanımını gerektirecektir. Ancak böyle bir ekonomik değişim, benzeri görülmemiş ve küresel ölçekte potansiyel olarak istikrarsızlaştırıcı sonuçlara sahip kesintiler getirir.

İngiltere'nin ekonomisini dönüştürmesinin ne kadar sürdüğünü düşünün: 1979'da imalat, iş gücünün dörtte birini ila üçte birini istihdam ediyordu ve ulusal gelire benzer şekilde katkıda bulunuyordu – Çin'in bugün durduğu yer de burası. İngiltere'yi hizmet odaklı, tüketime dayalı bir ekonomiye dönüştürmek için Thatcher dönemi şok terapisi ve New Labour City liderliğindeki küreselleşmenin otuz yılı gerekiyordu ve imalat ekonominin sadece onda birine düşürüldü. Bu geçişi Çin'de tekrarlamak zorlu bir meydan okuma.

Çin'in Komünist liderliği eşitsizlik, işsizlik ve sosyal dışlanma konularına karşı hassas olmaya devam ediyor ve bu da yüksek teknolojili, baskıcı bir gözetim devletinin gelişmesine yol açıyor. Otoriter kısıtlamalara rağmen protestolar hala gerçekleşiyor: China Labour Bulletin'in grev haritası, yalnızca bu yılın ilk yarısında 719 işçi protestosu kaydetti; bu sayı geçen yılın aynı dönemindeki 696'dan fazlaydı. İç talebe doğru bu kayma yavaş ilerliyor çünkü çok fazla fabrikanın kapatılması yaygın bir huzursuzluğa yol açabilir ve potansiyel olarak rejimi tehdit edebilir.

Ancak Çin ihtiyatlı bir şekilde ilerlerse, tüketim odaklı bir ekonomiye geçişini engelleme riskiyle karşı karşıya kalır ve bu da onu ekonomik durgunluğa, toplumsal huzursuzluğa ve değişken küresel piyasalara bağımlılığa karşı savunmasız bırakır; bu da nihayetinde hem ekonomik dayanıklılığı hem de siyasi istikrarı aşındırabilecek bir kombinasyondur. Ian Johnson'ın Sparks adlı kitabında belirttiği gibi, Çin lideri yaşlandıkça ve ekonomi yavaşladıkça benzersiz bir zorlukla karşı karşıya kalır ve “yenilgiyi yalnızca geçici olarak görmeye şartlandırılmış” muhalif saflarıyla yüzleşir. 75 yaşında olan Çin Halk Cumhuriyeti, 74 yıl hayatta kalan Sovyetler Birliği'nden daha uzun süre dayandı. Ne kadar daha dayanacağı bugün yapılan seçimlere bağlı olacak.

www.ekonomigundemi.com.tr